Osmanlı-Mısır-Sudan-19.Yy.Sonu-Mehdi-paraları...vs...

[Gilaay]

---SUDAN1312AHYR12TWENTYPSTR.JPG

--Sudan-Ottoman-Empire1312H-19.3Gr-35mm.JPG

__Sudan-Ottoman-20P-1310-8-cleaned.JPG

[Gilaay]

___SUDAN-1304-5-Silver20P.JPG

İmdi, eğer isteyen varsa, bu konu hakkında tarihsel bağlamda (nümismatik kısmını iyi-kötü irdeledik) yazışmaya hazırım.
Neticede konu başlığı, forumun "Tarih İle İlgili Konular" kısmında açıldı...
Konu sıkıcı geldiyse, bırakın böyle kalsın! :lol:

[aybar]

konuyu ilgiyle okudum necdet bey,
teşekkür ederim


özellikle
Web arkeologları sözünü not aldım hoşuma gitti

[serguzest]

Cok sahana bilimsel bir forum basligi olmus.Bir de ornek resimler cok guzel.Tesekkur Ederim

[serguzest]

Makaleyi okudum.Sudan , Ingiliz ve Misir Hidivligi nin ortaklasa duzenledigi tahrikkar politikasi neticesinde Misir yonetimine isyan etmis.Sudan hutbeyi Sultan Abdulhamid Han adina mi okutmus ?

[Gilaay]

"Afrika-i Osmani" denince aklımıza çoğunlukla Mısır ve Kuzey Afrika (Tunus, Libya, Cezayir) gelir.
Oysa, Osmanlı dönemi Mısırı için, elimizden kağıt üzerindeki çıkış tarihine dek çok geniş bir yayılma görülür.
"Mısır nerede başlar, nerede biter?" Ana sorumuz bu olmalı. Memlukler'in obsidyen veya cam (!) sikkelerinden, son dönem Osmanlı paralarına, Mısır, Türk nümismatik etüdleri için bir cennet sayılmalı. Tarihimizi, taraflı yabancı kaynaklardan değil, kendi kaynaklarımızdan öğreneceğimiz günlerin gelmesinin yakın olduğuna inanmak istiyorum....

Asıl Mısır'dan aşağılara, güneye ve doğuya, hatta Afrika Boynuzu'na dek olan yayılmayı anlamak için, önceki sayfadaki harita, bir fikir verebilir.
"Hatt-ı İstiva Eyaleti" yani Ekvator Eyaleti bahsine girmeyeceğim; Habeşistan'a, Habeş Eyaleti'ne ise birazcık değinmek gerekiyor:
Geçenlerde, gerekirse ismini açıklayabileceğim bir eseri okurken (Tuhaf bir tesadüf eseri vapurla Asya'ya geçerken okudum o kısmı ve varış noktamdaki site kurucusuna gösterdim; tam olarak benimle aynı fikri paylaşmasa da, bakir bir konu olduğunda sanırım hemfikirizdir.) dikkatimi çeken bir yer oldu.
Eserden doğrudan alıntı yapmıyorum fakat eserde işaret edilen dipnot üzerinden, yani asıl eserden, bir alıntı yapayım, ki Evliya Çelebi'ye dayanır:

"Baâdehu sene tarîhinde Süleyman Han asrında bakiyye-i asker Sultan Elgavri El-Guri Çekes Özdemir Bey ile Sinan Paşa ve Tavaşî* Süleyman Paşa" imdâdları ile Özdemir fâtih-i Habeş olmuşdur. Hâlâ cümle binâlar ve kılâ' ve câmi'ler anın hayrâtıdır. Sikke ve hutbe sahibi bir vezâret yerdir."

Evliya Çelebi, Seyahatname: Mısır, Sudan, Habeş (1672-1680), X: 74.

Çelebi'nin, kendinden 120-130 küsür sene önceki bir durumdan yola çıkarak, yazıldığı anda da geçerli oluşunu bildirdiğine dikkat edelim.

Not: Dönemin Türkçe yazımına sadık kalarak olduğu gibi aktardım. Koyu olarak işaretlediğim yer üzerinde düşünülmeli. İleride çıkabilecek materyal olursa, sürpriz olmaz! Düşüncelerime veya tahminlerime aykırı fikirleriniz varsa, paylaşmanız dileğiyle...

[Gilaay]

* => Tavaşî* => Hadım... Hadım Süleyman Paşa denilmek isteniyor. "Çekes" ise, benim yazım hatamdan kaynaklanmakta. Tahmin edilebileceği gibi "Çerkes" oluyor doğrusu.
Tahminlerime aykırı veya destekleyici fikirleriniz varsa, paylaşmanızı dilerim.

[berkeley]

Osmanlıca dil i o kadar zor ki bir cümleyi defalarca okumak gerekiyor, anladığım kadarıyla Evliya Çelebinin de eserine dayanarak, Habeş eyaletini Sultan Süleyman fethedince, doğal olarak kendisi ve arkasından gelecek sultanlar tarafından para bastırılmış olmalıdır, demek istiyorsunuz.
Bu son 6 padişah evveli koleksiyonerlerin ilgi alanına giren bir problem gibi gözüküyor bununla beraber akademik bir çalışma elbette yapıla bilinir.
Osmanlıca bilmemek ve paraları okuyamamak araştırmacının zorlanacağı durumlar olacaktır. Bunun dışında sultanların para bastırdığı darp yerlerine bakınca hep Yemen eyaleti ile ilgili yerler var,Ta iz, San'a, Muha, Zebid şehirleri gibi.
Cengiz Orhonlu, Osmanlı İmparatorluğu'nun Güney Siyaseti Habeş Eyaleti, sanırım bu kitabı alarak bölge hakkında fikir edinmekle işe başlanabilir.
Reyhan ŞAHİN ALLAHVERDİ adlı araştırmacının KIZILDENİZ’DE OSMANLI HÂKİMİYETİ: ÖZDEMİROĞLU OSMAN PAŞA’NIN HABEŞİSTAN BEYLERBEYLİĞİ makalesi, başlangıç için ek kaynaklardan bir başkası.

[Gilaay]

Sn.berkeley, araştırılması gereken bir konuya dikkat çekip "Acaba?" diyorum.
Verdiğiniz kaynaklar güzel. Çok daha fazla, önemli yerli-yabancı kaynak da var. Vakit bulursam buraya eklerim ileride.
Sn.zolata gibi, daha nice "düşünen" ve düşündüğünü ifade eden forumdaşımız var. Umarım onlar da vakitleri geldiğinde fikir beyan ederler.
Tarihi ve tarihi verileri, belgeleri araştıranlar, yurdumuzda nümismati ilmi pek yaygın olmadığından olsa gerek, nümismatik açıdan yaklaşmamışlar, istisnai haller hariç.
Nümismatik ufuk açıcı kırıntılar, kaybedilen geçmişten, tabir-i caiz ise "diplerden kum çıkartılmasına" vesile olabilir.
Gönül isterdi ki, sizler gibi genç ve sorumluluğu nisbeten az birisi olayım da, böyle tarihi kırıntılarla daha fazla ilgilenebileyim.
Bu noktada " taze kan " önem arzediyor. Nitelikli, eğitimli ve okuduğunu kavrayabilen, araştırmacı gençlere gereksinimimiz var her alanda.
Osmanlıca da denilen, Osmanlı Türkçesi, aslında o kadar da zor değil. Sadece Osmanlıca bildiğini iddia eden ama farklı dönemlerdeki yazıları okuyamayan kişiler, Osmanlıca'yı tekellerine almışlar gibi görünüyor. Oysa, uzmanlık gerektiren dönemleri bile, doğru eğitimle, çok hızlı bir şekilde öğrenebilir belli bir zeka seviyesindeki her birey. 15.Yy. belgesini okuyamayan Fatih dönemi uzmanları var... Osmanlıca bildiğini iddia eden çoğu kişi, kimi okullarda Arapça tedristen geçip, kendilerine göre ulemadan oluyorlar.
Türkoloji bitirip Elif'i görüp "mertek" sananlar da cabası. Konuyu daha fazla bulandırmayayım...Neyse, acılarla, hüzünlerle dolu bir konuya temas ettiniz veya ben, yazdıklarınızdan öylesi bir noktaya vardım... Bir de ideolojik olarak, hatta öyle olduklarının farkında dahi olmadan, tarihi saptıranlar var; onlar da cabası. Tarih'e ve bizim ilgi alanımız olan Nümismatik ilmine objektif yaklaşan insanlarla, bu sıkıntılar giderilecektir (!) diye umayım ve köşeme çekileyim. :wink:

[Gilaay]

...
General Gordon'un Hartum'da öldürülmesine de yer veren bir eski film vardı. Hani şu David Niven'lı kolonyal İngiliz burnu büyüklüğü ile dolu filmler gibi bir şeydi...
Adını anımsayamıyorum... Orada bu konu kendi bakış açılarına göre işlenmişti. Film, kare kare aklımda. Aklıma geldikçe, sinirimi bozuyor! :mrgreen:
-------
(Devam edecek...)
--- edit . : - 1) Teknik düzeltme - 2) reprint / tıpkıbasım eklendi

David Niven konusunda yanılmışım; o filmde yokmuş. :D malumunuz, hafıza-i beşer nisyan ile maluldür.
Bahsettiğim Mehdi İsyanı ile ilgili adı aklıma gelmeyen film Khartoum'muş: http://www.imdb.com/title/tt0060588/
Bu başlığın konusuyla ilgili araştırmalarım, vakitsizlikten dolayı çok ağır tempoda da olsa, devam ediyor. Bazı yeni verilere de ulaştım ama düzenleyecek ve paylaşacak noktaya gelmediler henüz. Kısmet... :lol: